Geheelonthouders. Omdat alleen de geur ons al deed huiveren, dronken we beide tot zo’n vijf jaar geleden geen druppel koffie. Maar met het klimmen op de wachtlijst voelden we de morele plicht om ons over onze weerzin heen te zetten. In Ethiopië, de bakermat van de buna (‘koffie’), is de koffieceremonie een sociaal gebeuren waaraan we ons niet zouden kunnen of willen onttrekken, zo voorvoelden we. Dus dronken we, huiverig, een eerste slok ‘Nescafé latte hazelnoot’ oploskoffie. Nadere bestudering van het etiket leerde ons dat er nog geen 10% koffie in zat. Mierzoet, warm, en ... best lekker.

Op het werk maakte ik de overstap naar cappuccino uit de DE-automaat. Met extra suiker, dat wel. Dat kon en mocht ook - bij een Ethiopische koffieceremonie gaan suikerpot en gezoete popcorn immers ook rond. Eén bekertje, om goed wakker te worden. De rest van de ochtend hoefde ik niets meer, zo vulde het. Maar in de maanden tussen hét telefoontje en afreizen hielp een tweede bekertje me de slapeloze nachten te verdrijven.

Niets gaat boven een kopje Ethiopische buna, zo ervaarden we tijdens ons verblijf aldaar. Met wierook en mirre. Wij, geheelonthouders, werden liefhebbers. Weer thuis maakte de oploskoffie plaats voor échte koffie – natuurlijk uit Ethiopië. We minderden suiker, we minderden melk. 

Inmiddels drink ik hem puur: sterk, zwart. Ik ben een junkie. Verslaafd. De drukke combinatie van werk en B.V. Jens maakt dat ‘mijn’ avond pas om half 11 begint – zelfs in het weekend. “Wat doe je jezelf toch aan! Neem toch genoegen met de gewone zorg”, zo wijst menig stuurlid me op mijn wallen. Ach, het is zo makkelijk oordelen, met gezonde kinderen. Kinderen die naar school gaan en die met wat meer of minder inspanning absorberen wat de leerkracht hen aanbiedt. Jens absorbeert niets bij ‘gewone’ zorg. Maar bij zorg die rekening houdt met de volle complexiteit van zijn manier van informatieverwerking en interactie doet hij dat wel. En dus is er, naast de gewoonlijke ziekenhuisbezoeken en het hulpmiddelen-, indicatie- en PGB-circus, onze strijd.  Een strijd die met de aanname van de Wet Langdurige Zorg pas net begonnen lijkt.

Ik draaf maar door, in de hoogste versnelling. Met een kapotte versnellingsbak. Sinds 2005 kom ik niet meer tot rust. Nooit, geen moment. Maar ik probeer wel af te schakelen, na half 11 ’s avonds. Even een serie kijken. Even die nooit haperende radartjes stilleggen. Opdat ik, al is het naast het videobewakingssysteem van Jens, kan slapen. Slápen. Ik  vind het zalig, maar doe het, structureel, veel te kort. Vanwege een chronisch tijdgebrek.

Koffie. Soms, heel soms, geniet ik ervan. Met een ‘schuss’ siroop of likeur. Slagroom. Mierzoet, warm. In een cafeetje, met een vriendin. Maar meestal slik ik met een verkrampt gezicht de net te koude kantoorklets door. Een shot cafeïne om de dag door te komen. Zo ver verwijderd van het oorspronkelijke doel.  

‘Buna’, ik verlang naar buna.

Het is stil in huis. Te stil. Almaz is logeren. Bij het maken van de afspraak leek het nog zo'n goed idee: kwali-tijd voor Almaz met opa en oma in combinatie met oplossen van het zomervakantie-oppasprobleem. En bovendien na weken van om de vijf minuten “mama!” , zelfs ‘s nachts (zij het in iets lagere frequentie), even tijd voor mezelf. Voor onszelf – voor het eerst sinds haar komst, alweer 3,5 jaar geleden. Hoe kon ik het bedenken? Ik miste haar zodra ze de straat uit was.
 
Ik leg de schone was in haar kast en ga even op haar prinsessenbed zitten. Mijn gedachten dwalen af naar een gesprekje eerder deze week: "Mama, als ik 26 ben, word ik ook mama. En dan kom jij uit mijn buik en is Jens de papa." Verwonderd keek ik haar aan. Met Jens' ontwikkelingsprobleem is mijn normgevoel voor wat een gemiddeld kind weet en kan ernstig verstoord. Een kind van vier leek tot voor kort een soort mini-volwassene. Pas nu mijn eigen kleuter al lang zindelijk is, zelf haar afspraakjes maakt en in volzinnen praat, ontdek ik dat haar logica desondanks nogal afwijkt van die van mij.
 
Geduldig legde ik haar uit dat als ze groot is, ze zelf de papa van haar kindje mag kiezen. Dat ze dan gaan trouwen en samen in een eigen huis gaan wonen. Dat er dan een helemaal nieuw kindje in haar buik kan groeien of dat ze een kindje uit een ver land kan adopteren, dat in een andere buik is gegroeid. En dat Jens dan de oom is van dat nieuwe kindje, en ik de oma.
 
Verontwaardigd sprak ze me tegen: "Nee hoor, dat kan toch helemaal niet, mama! Jij bent geen oma, jij hebt lang haar. En ik wil geen eigen huis. Ik blijf voor altijd bij jou wonen, en bij papa en bij Jens. En dan kom jij uit mijn buik."
 
Ik raap een vergeten knuffel van de grond en realiseer me dat ik zelfs de wekker hoor tikken, zo stil is het. Nog maar twee nachtjes slapen, dan is ze weer thuis. Ik ga haar aan haar woorden houden: voor altijd.




Dit blog verscheen in december 2014 in Duet, het kwartaalblad van Stichting Afrika

Dit blog Dit 

De deur zwaait open. Een lange rij kleuters betreedt voorzichtig het schoolplein. Ik vang een glimp op van een warrige discostaart en zwaai. Haar spiedende blik verandert onmiddellijk in een open lach. “Mama! Kijk eens wat ik heb!” Vol trots toont ze me haar stempelwerkje van die dag.

Naast ons drukt een klasgenootje eenzelfde blad vol letters in de handen van haar moeder. “Mama, mag ik met Almaz spelen?” Het lijdend voorwerp spitst haar oren en hoort tot haar tevredenheid dat ze een speelafspraakje heeft. De enige resterende vraag is: waar? “Mag het bij Mila thuis, mama?” fluistert ze in mijn oor.  “Dan kan ik het konijn aaien!” Tsja, daar kunnen onze trampoline, glijbaan, schommel, schommelbank en grote speelkamer niet tegenop. “Natuurlijk mag dat! Mila, Almaz wil graag bij jou thuis spelen.” Morrend verschuilt Mila zich achter haar moeders rug. “Ze vindt Jens zo leuk”, verzucht ze tegen me, “maar we hebben gezegd: om de beurt”.

Het konijn wint het van Jens, of beter: de om-de-beurt regel is ook ónze regel. Almaz geeft haar broer een innige knuffel en legt haar handje om de duwstang van de wandelwagen. Mila’s handje sluit aan. Samen lopen we naar haar huis. Hoge stemmetjes vertellen in één adem over het Sinterklaasjournaal dat die avond begint en over mensen die sterretjes geworden zijn. De naderende ijscowagen  trekt hun aandacht. “Jens eet niet, hij heeft een slangetje en hij houdt ook niet van ijs. Maar ik wel!”

Weemoedig leg ik de laatste meters, nu alleen met Jens, naar ons huis af. De speelafspraakjes rijgen zich plots wel heel erg aaneen, en hoe fijn ik dat ook voor Almaz vind, toch mis ik ons enige naschoolse uurtje samen. Ik troost me met de gedachte dat de volgende keer óns huis weer aan de beurt is. Dan krijgt Jens full entertainment van twee kleuters in verkleedkleren die met elkaar strijden om afwisselend de Cinderella muiltjes, K3-microfoon of de kassa. Ooit zei de fysiotherapeute tegen me: “Voor sommige kinderen is kijken hetzelfde als meedoen”. Zo diep die woorden me toen griefden, zo waar blijken ze nu.

Almaz bezorgt Jens toch maar mooi een soort van speelafspraakjes.

Social media: mijn raam naar de buitenwereld in bange of eenzame dagen. De plek waarin mijn leven dat van anderen even raakt en vice versa . Wat geven ze me veel. Maar ze nemen ook. 

Vooral Facebook staat garant voor confrontatie en contrast. Mijn virtuele vrienden schotelen me met vakantiefoto’s van tropische regenwouden, azuurblauwe zeeën, uitgestrekte steenrode zandvlakten, woeste berglandschappen of zinderende  skylines het summum van vrijheid voor,  de vrijheid die mij zo ontbeert.  Maar op mijn atypische tijdlijn lees ik ook berichten van minder gelukkigen, berichten vol wanhoop door uitzichtloos wachten, verwoestende epilepsie, onomkeerbare regressie of groot verlies. 

“Je moet niet vergelijken”, zo hoor ik zo vaak. Maar dat doe ik helemaal niet. Althans, niet bewust.  Al die voor- en tegenspoed op mijn scherm komt vanzelf binnen. Ze spiegelen in een flits mijn eigen leven en raken zowel mijn gemis als mijn rijkdom. Ze helpen me te relativeren en positioneren. Maar ze houden me ook weg van wat er werkelijk toe doet.

Tijdens de (zon)dagafstand rijden naar onze vakantieplek neem ik daarom een ferm besluit. Ik ga ‘cold turkey’: ik laat niet alleen mijn werk, maar ook mijn Haagse strijd, 'book ’n blog' en de social media thuis. Ik kies voor twee lange weken zonder confronterende contrasten. Ik dompel me onder in het hier en nu.

Als VIPs passeren we met Jens de wachtrijen en krijgen dubbele ritten in de peuter- en kleuterattracties van Legoland. We rijden met de auto over een lange dijk tot op het strand van het eerste Waddeneiland, zodat we niet hoeven zwoegen met wandelwagen en kilo’s bagage. De kinderen ervaren voor het eerst de sensatie van pootjebaden in de branding en Almaz schept vol overgave met een netje naar krabben en kwallen. Een pontje brengt ons naar het tweede eiland. Tussen de pastelkleurige rietgekapte huisjes wanen we ons in een sprookje van Andersen. De hobbelende rit in de tractorbus naar het derde Waddeneiland is een attractie op zich. Heuse Vikingen voeren ons in hun nederzetting met hun boerderijen en markt en angstaanjagende wapenarsenaal terug naar de middeleeuwen.  Op een regenachtige dag verkleden we ons als ridders en jonkvrouwen in het plaatselijk museum. We vergapen ons aan metershoge aquaria en spotten -eindelijk-  zeehondjes. Almaz bestijgt probleemloos de 248 treden van de toren van de kathedraal en ontdekt de pittoreske straatjes van ‘ons’ stadje op haar loopfiets. Jens krijgt een gezonde kleur op zijn wangen, hij oogt ontspannen en tevreden. We eten (bijna) iedere dag buiten en ’s avonds verslind ik de ene roman na de andere. 

Op zwakke momenten staar ik naar andere toeristen - gewone gezinnen met kinderen die wel met elkaar kunnen spelen. Gezinnen met een zoveel grotere actieradius. Gezinnen zonder dwingende medicijnwekker, XXL-verzorgingstas, zorgen over het verloop van een verkoudheid met bloedneuzen en de combinatie van hitte en wind waartegen onze zoon niet is bestand. Hoe zouden onze vakanties eruit hebben gezien met twee gezonde kinderen? Ik druk de gedachte direct weg. Dat zouden immers andere kinderen zijn geweest.  

Zonder contrast.

“Wat wil je voor je verjaardag hebben? Ik ben nu in de stad. Een sjaaltje of een kettinkje?” Nog 8 uur en ik ben 40. Gets wat haat ik dat getal. Ik weet het, het maakt geen verschil met 39. Niet écht. Maar toch … Ik besef dat het niet mijn sluimerende ‘midlife crisis’ is. Niet de onmiskenbare rimpels en rolletjes, steeds korter te verdoezelen grijze haren of het al lang niet meer met ‘meisje’ worden aangesproken. Het is het decennium, het ronde van het getal, het zogenaamd bijzondere aan deze verjaardag dat me tegenstaat. Het jubileum dat door zovelen groots gevierd wordt. Het besef, dat dat voor mij niet is weggelegd. Omdat ik niet weet hoe ik een dergelijk feest met Jens erbij moet organiseren en omdat het tegelijkertijd ondenkbaar is het zonder hem te doen. En bovenal omdat er zo weinig mensen zijn om uit te nodigen. Na tien tropenjaren is mijn vriendenkring aardig uitgedund.

Vinnig beantwoord ik het goedbedoelde whatsappje van mijn zusje. Stuur, zonder nadenken, een noodkreet uit: “Ik hoef helemaal niets, ik heb alles al! Het is al zo moeilijk om iets voor Coen en de kinderen te verzinnen. En het enige wat ik echt wil, is toch niet te koop. Ik wil ontastbare dingen, zoals een etentje met drie goede vrienden die ik al zeker twee jaar niet gesproken heb. Ik heb niet de energie om buiten werk en zorgen en alles eromheen zoiets simpels als dat te organiseren. En dat vreet aan me. Nog even, en ik ben ook hen kwijt”. Enter.

Slik. Hoe sneu kun je zijn? Eerst denken, dan pas op enter drukken. Ik leer het ook nooit. 
 
“Och sis toch. Dat ik me dat niet realiseer. App je me hun telefoonnummers?”

Wat ik dan nog niet weet, is dat het uitje waarmee ik mijn 40e verjaardag toch nog bijzonder probeer te maken, compleet in het water valt. Coen krijgt ’s nachts griep en snikkend haal ik de spullen voor ons dagje Efteling weer uit de auto. Een verjaardag in stilte met de solo-zorg voor twee kinderen, zonder taart en zonder cadeautjes. Zelden heb ik me zo mislukt gevoeld. Twee dagen later kan ik het alweer aardig relativeren. We krijgen een verpletterend bericht en ik schaam me diep over mijn gejammer over zoiets onnozels als een verjaardag als alle dagen. 

Toch wordt mijn noodkreet door het heelal opgevangen. Mede-zorgmama’s organiseren een uitje. Mijn ‘good old dinnetje’ helpt me om –na een half jaar soebatten- een gezamenlijk dagje/nachtje weg vorm te geven en in te plannen. En de drie verloren gewaande vrienden nemen contact op en maken een afspraak. 
 
De komende maanden vier ik mijn verjaardag ‘alle dagen’. Precies zoals ik het het liefste doe: met de mensen die me lief zijn, kleinschalig. Het leven is kort– en kent geen genade.